Studencki Komitet Solidarności założono we Wrocławiu 14 grudnia 1977 roku.
Powstanie Studenckich Komitetów Solidarności, współpracujących z KOR, było elementem protestu wobec represji wprowadzonych przez władze komunistyczne. Był to niezależny ruch studencki, powołany po tragicznej śmierci krakowskiego studenta Uniwersytetu Jagiellońskiego - Stanisława Pyjasa. We Wrocławiu deklaracje o powstaniu SKS sygnowano 13 grudnia 1977 roku. Pod dokumentem podpisali się: Marek Adamkiewicz, Jerzy Filak, Jarosław Klimek, Marek Rospond, Stanisław Siekanowicz, Juliusz Szymczak i Marek Zybura.dr Łukasz Kamiński, dyrektor wrocławskiego Ossolineum
Filolodzy w opozycyjnej awangardzie
Najsilniejszym punktem studenckiego oporu okazała się uniwersytecka filologia. To stąd wywodzili się czołowi studenci, którzy uczestniczyli w pracy wrocławskiego SKS-u.
– Ja byłam rzecznikiem i bibliotekarzem SKS-u. Rzecznik odpowiadał za przygotowywanie rzetelnych informacji o tym, co dzieje się i w strukturach opozycyjnych i na świecie, a bibliotekarz wypożyczał książki z drugiego obiegu, zakazane przez cenzurę. To był pełen euforii zryw młodych ludzi, przyznam, że nie myśleliśmy, czy nas „wsadzą”. To było poza nami. Było w nas poczucie robienia... nawet nie czegoś ważnego, ale czegoś uczciwego. Czystego w swej formie – opowiadała uhonorowana złotą odznaką Renata Otolińska, później jedna z czołowych wrocławskich polonistek.
Galeria zdjęć
Wśród postulatów wrocławskiego SKS było między innymi ograniczanie uniwersyteckiej cenzury w dostępie do książek oraz pełna swoboda badań naukowych. W ramach swojej działalności członkowie SKS prowadzili bibliotekę i kolportaż pierwszych niezależnych wydawnictw, a także wydawali poza cenzurą biuletyny („Podaj Dalej”, „Akademickie Pismo Informacyjne”).
Jasne, że była w nas euforia, ale też nikt z nas nie sądził, że ten system się skończy za naszego życia. To dziś są wśród nas ludzie, mówiący, że czuli i wiedzieli, iż koniec jest bliski. Bzdura. Tak wtedy nie było - ale była w nas potrzeba wolności. Motywy mieliśmy bardzo różne, tak jak Wrocław był zawsze bardzo różnorodny i pluralistyczny. Byli wśród nas zwolennicy wolności rozumianej po hippisowsku - nazwijmy ich miłośnikami ziół ze zboczy Hindukuszu. Byli patrioci, dla których słowem-kluczem była Polska, rozumiana nawet nacjonalistycznie. Fanów wolnego rynku, kapitalizmu w polskim wydaniu - takich utopistów prawie nie było. A proszę zobaczyć, gdzie udało nam się dotrzeć.Aleksander Gleichgewicht, działacz opozycji, w latach 80. student fizyki
Niezłomni profesorowie
Działacze SKS byli poddawani represjom (aresztowania, relegowanie ze studiów, pozbawianie stypendiów i miejsc w akademikach) oraz inwigilacji przez komunistyczną Służbę Bezpieczeństwa. Wśród naukowców, którzy stawali w ich obronie byli wybitni profesorowie: Mirosława Chamcówna, Roman Duda, Bolesław Gleichgewicht, Stanisław Hartman, Czesław Hernas, Tadeusz Zipser czy Mieczysław Zlat. Bezpośrednim przyczynkiem do utworzenia SKSu było zabójstwo studenta krakowskiego Stanisława Pyjasa.
– Ta historia była znana. Słynna msza we wrocławskiej katedrze w intencji Pyjasa pokazała nam wszystkim, jak jest nas wielu, że stanowimy siłę, że się nie znamy, ale mamy te same wartości, poglądy i tę samą wściekłość na system – opisywał Gleichgewicht.
Studencki Komitet Solidarności formalnie zakończył swoją działalność po 16 miesiącach legalnej działalności związkowej w momencie powstania „Solidarności", choć jak wskazywał prezydent Wrocławia Jacek Sutryk dla wielu z ówczesnych młodych opozycjonistów to był początek ich wieloletniej pracy dla Wrocławia.
– Właściwie wszyscy, dziś uhonorowani bohaterowie, wtedy wzięli sprawy Wrocławia a może szerzej Polski w swoje ręce. I potem w kolejnych latach i dekadach los naszego miasta nie był im obojętny. Procowali dla Wrocławia, służyli Wrocławiowi, spierali się o niego i kochali go. Jako wrocławianin i urzędujący prezydent - chciałem serdecznie za to podziękować – mówił przejęty Jacek Sutryk.
Galeria zdjęć
W gronie nagrodzonych znaleźli się między innymi:
- Jan Sobczyk - późniejszy rektor Uniwersytetu Wrocławskiego,
- Waldemar Fydrych - twórca Pomarańczowej Alternatywy,
- Krzysztof Grzelczyk, w latach 2005-07 wojewoda dolnośląski, potem ambasador RP m.in. w Londynie;
- dziennikarze Mirosław Spychalski, Krzysztof Turkowski, Jolanta Piątek.
Pełna lista nagrodzonych:
- Marek Adamkiewicz, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Alicja Badowska, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Andrzej Baworowski, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Krzysztof Bąkowski, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jarosław Broda, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Rafał Bubnicki, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Anna Hawańczak (Bujwid), Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jolanta Bujwid, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Cezary Buśko, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Wiesław Cupała, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Rafał Eysymontt, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jerzy Filak, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Waldemar Fydrych, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Michał Gabryel, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Aleksander Gleichgewicht, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Helena Gleichgewicht, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Krzysztof Grzelczyk, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Zbigniew Hajłasz, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Mirosław Jasiński, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Paweł Kasprzak, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Wiesław Kęcik, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Andrzej Kiełczewski, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jarosław Klimek, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jacek Leśków, Brązowa Odznak-a Honorowa Wrocławia;
- Adam Lipiński, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Sławomir Najnigier, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Renata Otolińska, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Beata Pałka, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Zenon Pałka, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jolanta Piątek, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Jan Sobczyk, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Halina Spasowska, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Mirosław Spychalski, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Danuta Stołecka, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Danuta Szczepańska, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Iwona Timingeriu, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Joanna Turkowska, Srebrna Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Krzysztof Turkowski, Złota Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Halina Wojnarska, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia;
- Marek Zybura, Brązowa Odznaka Honorowa Wrocławia.
